چکیده
دشمنان امامان شیعه عبارت بودند از دشمنان سیاسی و دشمنان فرهنگی که در این میان خوارج هر دو بُعد دشمنی با امامان را داشتند.
مواجهات امامان شیعه با دشمنان سیاسی عبارت بود از: 1)مدارا. 2) تقیّه. 3)پیکار.4)غیبت.
امیرالمؤمنین به مدت 25سال با خلفاء مدارا کرد و پس از آنکه به خلافت رسید. عده‌ای از دشمنان علیه ایشان جنگ‌هایی را ترتیب دادند و سرانجام حضرت را به شهادت رساندند.
امام دوم به دلایل گوناگونی از جمله سستی اصحابش با معاویه مدارا کرد. امام سوّم نیز تا زمانی که معاویه زنده بود همانند برادرش با وی مدارا می‌کرد، اما وقتی یزید (که آشکارا فسق و فجور می‌کرد) به خلافت رسید حضرت با وی پیکار نمود.
در زمان امام چهارم تا یازدهم برجسته‌ترین رفتاری که آنان در مواجهه با دشمنان سیاسی داشتند تقیّه بود.
از زمان امام هفتم به بعد مسأله‌ی نفوذ در دستگاه خلافت پیش آمد و امامان این دوره از افرادی همچون علی بن یقطین به نفع شیعیان سود جستند.
از امام دوازدهم مواجهه‌ی مستقیمی با دشمنان سیاسی ذکر نشده زیرا امام یازدهم ایشان را از زمان تولدش مخفی نگه داشت تا از شر دشمنان در امان بماند.
در بُعـد فرهنگی نیز امامان با گروه‌های گـوناگون (که شـامل خوارج، عثمانیه، غالیانِ نفوذی می‌باشند) مواجهاتی داشته‌اند.
امیرالمؤمنین پس از پاسخ‌گویی به شبهات خوارج وقتی با اصرار آنها به جنگ مواجه شد با آنان پیکار کرد و امامان در مواجهه با عثمانیه آنان را توبیخ و سرزنش و روایات جعلی‌شان را تکذیب کردند و همچنین آنان مواجهات قاطعانه‌ای را با غالیان نفوذی داشتند که از جمله‌ی این مواجهات می‌توان به فرمان محاصره همه جانبه و قتل آنان اشاره کرد.
این پایان نامه براساس شواهد تاریخی تنظیم شده و روش آن تاریخی ـ تحلیلی می‌باشد.
توجه : فرمت این پایان نامه ورد و قابل ویرایش است
