اهداف و برنامه های آموزشی کودکان عقب مانده ذهنی در سنین مختلف
کودکانی، از زمانی که به دنیا می آیند تا سنین بزرگسالی مراحل مختلف، اما متوالی و به هم پیوستۀ رشد ذهنی و روانی را پشت سر می گذارنند. هر کدام از مراتب و مراحل رشد، ویژگی های خاص خود را دارد. تعلیم و تربیت کودکان نیز باید براساس و مطابق این ویژگی ها انجام پذیرد.
اهداف و برنامه های اموزشی کودکان عقب مانده ذهنی کودکستانی (قبل از دبستان)
کودکان عقب مانده آموزش پذیر سنین قبل از دبستان از نظر سن تقویمی 4 تا 6 سال داشته و از نظر ذهنی در حدود 2 تا 5/4 ساله می باشند. این کودکان نیازهای مختلف بدنی، عاطفی و اجتماعی دارند که از جمله به شرح زیر می باشد:
کودکان عقب مانده ذهنی آموزش پذیر در سنین قبل از دبستان نیاز دارند که بتوانند خودشان لباس بپوشند و یا لباس خود را در بیاورند.
این کودکان باید یاد بگیرند که چگونه خودشان را کنترل نموده و از توالت استفاده نمایند.
کودکان عقب مانده ذهنی کودکستانی نیاز دارند که بتوانند خودشان به نحوی مناسب غذا بخورند.
این کودکان نیاز دارند که بتوانند با دیگران با حداقل مهارت کلامی ارتباط برقرار نمایند. نیاز دارند که بتوانند با اسباب بازیهای متناسب باری نموده و یا در بازیهای دسته جمعی کودکان همسن خود شرکت نمایند.
کودکان عقب مانده ذهنی کودکستانی نیاز دارند که در معرض تجارب مختلف محیطی قرار گرفته و در زمینه های حسی و حرکتی فعالیت داشته باشند.
کودکان عقب مانده ذهنی کودکستانی باید از ارتباط و نزدیکی، محبت و مصاحبت و تجارب زندگی با پدر و مادر برخوردار باشند.
هدفها و برنامه آموزشی کودکان عقب مانده ذهنی سنین ابتدایی (دبستانی)
این کودکان معمولاً در سطوح سنی 6 تا 11 سال بوده و از نظر ذهنی (سن عقلی) در حدود 3 تا 7 ساله می باشند. تعلیم و تربیت این کودکان در زمینه سازگاری محیطی و اجتماعی، مقدم بر آموزش خواندن و نوشتن می باشد. بدیهی است که در طول برنامه های آموزش اجتماعی و سازگاری محیطیف دانش آموز آمادگی لازم را برای یادگیری تحصیلی نیز بدست می آورد.
خصوصیاتی که قبلاً به طور کلی در مورد کودکان عقب مانده ذهنی ذکر گردیده، در مورد این گروه کودکان عقب مانده سنین دبستانی نیز صدق می کند.
در مجموع توجه به نکات زیر در بررسی وضعیت خاص یک کودک عقب مانده ذهنی دبستانی کاملاً لازم و ضروری است.
دقت و آگاهی به اینکه آیا کودک از بدو تولد عقب مانده ذهنی بوده یا اینکه عقب ماندگی او به خاطر فقر محیطی بوده است.
میزان عقب ماندگی ذهنی کودک در چه حد است؟
آیا کودک رفتارهای غیرعادی و یا دیگر نارسایی های حسی و حرکتی نیز دارد؟ این رفتارها و نارسایی ها چگونه اند؟
محیط تربیتی کودک چگونه بوده است؟ آیا کودک در یک خانواده و محیط فرهنگی مطلوب رشد کرده است یا خیر؟
آیا کودک عنداللزوم از امکانات بهداشتی و پزشکی برخوردار بوده است.
آیا کودک قبل از شروع دبستان، قبلا از امکانات و تسهیلات اموزش و پرورش مهد کودک و کودکستان بهره مند شده است؟
باید توجه داشت آندسته از کودکان عقب مانده ای که در محیط های بسته و با فقر فرهنگی بزرگ شده و دچار نارسایی های حسی و حرکتی نیز هستند، نسبت به کودکان عقب مانده ای که در محیط های مناسب تربیتی رشد کرده اند، دارای مشکلات اموزشی بیشتری خواهند بود.
اهداف و برنامه های اموزشی دانش آموزان عقب مانده ذهنی سنین دبستان
باید توجه داشت که عمده برنامه های دانش آموزان عقب مانده ذهنی در اوائل سال اوّل مدرسه مربوط به فعالیت های مختلف آمادگی بوده و به تدریج برنامه های رسمی تحصیلی چون خواند، نوشتن و غیره ارائه می گردد. به عنوان نمونه برنامه اموزشی کلاس درس این کودکان به شرح زیر خواهد بود.
1- تعلیم عادات مناسب و تقویت خودکفایی همانند خودیاری کامل در نظافت و پاکیزگی، استفاده از توالت و طهارت نمودن، حفظ و نگهداری لوازم شخصی و ... .
2- تعلیم و تربیت و توسعه مهارت تشخیص سمعی و بصری اشیاء، تشخیص رنگها، شکل و اندازه های مختلف، با دیدن تصویر آنها و یا با شنیدن توصیف آنها.
3- تقویت حافظه ی بصری و سمعی کودک به این ترتیب که ابتدا اشیاء مختلف و ساده که کودک قبلا با آنها مأنوس بوده است به او نشان داده و کنار گذاشته می شود. (از دیدگان او پنهان می شود) و سپس از او خواسته می شود که انچه را که دیده است نام ببرد. این یکی از ساده ترین روشهای سنجش حافظه بصری و ایجاد انگیزه توجه و دقت در کودک می باشد.
تعریف وقایع و حوادث مختلف که کودک مشاهده نموده است و همچنین شرح دیدار او از موزه ها و باغ وحش و جاهای گوناگون از جمله فعالیتهای جالب در این زمینه می باشد. در مورد تقویت حافظه سمعی نیز معلم می تواند با جلب توجه کودک (یا کودکان) چندین شیء (یا صفت) مختلف را برای کودکان نام ببرد و سپس از آنها بخواهند که آنچه را که شنیده اند بازگو نمایند. این روش نیز یکی از ساده ترین راههای جلب توجه و دقت کودک در سنجش حافظه سمعی اوست.
بازگو کردن قصه ها و وقایع و حوادثی که کودک شنیده است از جمله فعالیتهای مختلف در این زمینه است.
4- توانایی تشخیص و تفکیک اشکال مختلف در زمینه گوناگون.
5- توانایی تشخیص و جور کردن اشیاء یا اشکال مشابه، جور کردن رنگها، اندازه ها، تکمیل تصاویر ناقص، حل معماهای ساده.
6- آموزش و تقویت مهارتهای مختلف در زمینه های حرکات ظریف حسی و حرکتی مثل: با قیچی بریدن، جدا کردن و تفکیک کردن اشیاء مختلف برحسب اندازه یا رنگ و یا هر دو و غیره، گره زدن، دگمه بستن، کپی کردن از روی اشکال مختلف، کوبیدن میخ به چوب، پیچیدن سیم به دور میخ یا پیچ.
7- تقویت مهارتهای حرکتی درشت و هماهنگی عضلانی مانند قدم زدن، پریدن، دویدن، لی لی کردن، معلق زدن، رژه رفتن، راه رفتن از روی تخته های باریک و بالا رفتن از نردبان.
8- تشخیص و تفهیم معنایی و مفاهیم مختلف از طریق شنیدن مسأله و یا مشاده آن.
9- تعلیم وتمرین در جهت بیان و بازگو نمودن نظرات، مفاهیم و جریانات مختلف به طور واضح و روشن و قابل فهم و پرورش مهارت صحبت کردن و ادای کلمات و جملات به طور صحیح.
10- توانایی تغییر مناسب محل یا موقعیت اشیاء مختلف.
11- آشنا شدن با اعضای مختلف بدن و نام بردن آن مانند، دست، انگشت، مچ، بازو، آرنج، شانه، چشم، ابرو، مژه، شکم و غیره.
12- توانایی تشخیص و نام بردن اشیاء و وسائل عمومی (روزمره)، اعداد، و الفبا.
13- تقویت توجه و انگیزه برای یافتن راه حل برای مشکلات.
14- تقویت شیوه خودداری و یا حفظ تعادل در موقعیتهای خاص عاطفی و هیجانی.
15- آشنایی با طبیعت، شناخت حیوانات، گلها، درختان، رودخانه ها، کوهها، فصول مختلف، و مشاهده پدیده های طبیعی مثل آسمان، ابرها، طلوع آفتاب و تشخیص غذاها و خوردنی های مختلف با بو کردن و چشیدن.
16- ایجاد زمینه ی مناسب برای برقراری روابط صحیح و متقابل با دوستان، با همکلاسیها و غیره.
هدفها و برنامه های آموزشی برای دانش آموزان عقب مانده ذهنی سنین متوسطه (راهنمایی و نظری)
آغاز این مرحله برای دانش آموزان عقب مانده از سنین حدود 12 سالگی(با سن عقلی 6 تا 9 سال) و پایان این دوره متوسطه، سنین حدود 18 سالگی (با سن عقلی 9 تا 12) می باشد. در دوره راهنمایی (9-6 سال عقلی) عمده توجه بر تقویت عادات مطلوب شخصی و اجتماعی، مهارتهای مقدماتی حرفه ای، و آموزش خواندن و نوشتن و حساب کردن می باشد. در این دوره باید به کودکان فرصت داده شود تا بر حسب توانایی های خودشان بتوانند هرچه بیشتر تلاش نموده و بتدریج با اشیاء روزمره و لوازم و وسایل مختلف و پدیده های طبیعی و نهادهای اجتماعی و ... آشنا شو ند. پس از آنکه دانش آموزان عقب مانده ذهنی در سنین دوره دبستان و راهنمایی مهارتهای لازم را در زمینه های مختلف آموزشی، بویژه خواندن، نوشتن و حساب کردن را تا حد نسبتاً قابل قبولی کسب نمودند، برنامه های دوره دبیرستان(12-9 سال عقلی) را که هدفش عمدتاً هدایت دانش آموز به طرف خودکفایی شغلی و اقتصادی و اجتماعی است شروع خواهند نمود.
تعداد صفحات : 24
فرمت فایل : word ( قابل ویرایش ) میباشد.
توجه : این فایل با بهترین کیفیت قابل پرینت میباشد.
