چکیده
شناخت و آگاهی از تغییر و تحولات جوامع، لازمه ی هر گونه برنامه ریزی برای آنهاست، چون تمامی جنبه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن جوامع با عدد جمعیت و ویژگی های ساختاری آن پیوند خورده است. این مقاله با هدف بررسی تحولات جمعیتی شهر ایلام به عنوان یکی از شهرهای متوسط اندام کشور صورت گرفته تا ضمن تحلیل روند این تحولات و بازشناسی علل و عوامل مؤثر در آن، از وضع موجود شناخت بهتری حاصل آید و بستری مناسب برای برنامه ریزی آتی فراهم گردد برای دستی یابی به این هدف، ابتدا داده های آماری مربوط به شهر در کل دوره های سرشماری استخراج و ضمن تهیه جداول، نمودارهای مربوطه به کمک نرم افزار excel تهیه گردید سپس به کمک فرمول های متعدد جمعیتی به تجزیه و تحلیل آنها پرداخته شد. نتایج حاصله نشان می دهد که سیاست های ملی و گاه بین المللی بیشترین تأثیر مثبت یا منفی را در رشد و تحول ساختار جمعیتی این شهر برجای گذاشت. هماهنگی رشد جمعیت شهری با سایر مناطق شهری کشور، جوانی جمعیت، روند صعودی نسبت با سوادان، بیکاران و شاغلان بخش خدمات، سیر نزولی جنسی و نسبت شاغلان به ویژه در بخش کشاورزی از نتایج دیگر تحقیق است و همچنین تعداد شاغلان در زمینه صنعت و بخصوص خدمات افزایش داشته است.
مقدمه
جهان در حال حاضر دارای دو ویژگی عمده ی جمعیتی است: الف افزایش شدید جمعیت؛ ب-روند شتابان شهرنشینی و شهرگرایی (زنجانی، 1371: 6) به طوری که شهرنشینی روند غالب در سازمان فضایی جمعیت جهان است، (calter, 1981:24) و این ویژگی در میان کشورهای در حال توسعه نمود بارزتری نسبت به جهان توسعه یافته نشان می دهد از طرفی از نظر تاریخی، روند شهرنشینی و شهرگرایی در میان این کشورها امری غیرعادی محسوب می شود، به طوری که امروزه همه مسایل کشور های در حال توسعه را تحت تأثیر قرار داده است (شکویی، 1377: 81). کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نبوده و در هر دو مورد از رشد شتابان و بدون برنامه ای به ویژه در دهه های اخیر برخوردار بوده است که به نوبه ی خود مسایل و مشکلات خاصی را پدید آورده اند. مطالعه در چگونگی این تحولات و روند تغییرات جمعیت به ویژه جمعیت شهرنشینی می تواند زمینه ای در جهت رفع نیازهای جامعه شهری و برآورد تجهیزات مورد نیاز آن باشد.چرا که هیچ گونه برنامه ریزی آگاهانه، فارغ از شناخت مسایل شهری کشورمان، به روش تحقیق موردی با استفاده از روش های تحلیل جمعیتی و پیش بینی در شهر ایلام (استان ایلام) صورت گرفته تا بتواند ضمن بررسی روند تغییرات پدیده های جمعیتی این شهر طی دهه های (85 تا 1355) به تحلیل وضع موجود پرداخته و روند آتی جمعیت شهری و الزامات توسعه ی آن را در سال های آینده ارزیابی نماید.
فرضیه ها و روش مطالعه
در جهت شناخت تحولات جمعیتی شهر مورد مطالعه، بررسی خود را در پرتوگزاره های زیر پیش برده ایم الف-روند تحولات جمعیتی این شهر هم سو با تحولات جمعیتی کشور است. ب-سیاست های ملی وگاه بین المللی در روند تحولات بیشترین تأثیر را از نظر کمی و کیفی داشته اند. در این تحقیق که از نوع پژوهش های موردی است ابتدا نتایج کلیه سرشماری های عمومی مربوط به شهر استخراج و دسته بندی گردید سپس برحسب نیاز آنها رابه صورت جداول، نمودارها و اشکال متعدد نمایش داده و در نهایت به تجزیه و تحلیل آنها پرداخته شد. برای رسم نمودارها از نرم افزار excel استفاده شد. برای تحلیل روندها از روش ساختاری و تحلیل جمعیت و برای پیش بینی آنها از روش «ریاضی» استفاده شده و از قانون رتبه اندازه برای بررسی جایگاه شهر در سلسله مراتب شهرهای استان ایلام و برآورد حد مطلوب جمعیت آن بهره گرفته شد.فقدان آمارهای لازم در خصوص شهر ایلام در سال های 1355 تا 1345 محقق را برآن داشت تا که تحقیق را از سال های آماری 1355 تا 1385 انجام دهد. معیارها وملاک های مورد سرشماری در همه ی دوه ها یکسان نبوده و مشکلاتی را به همراه آورده است.
آشنایی اجمالی با استان ایلام و شهر ایلام
شهر ایلام جزئی از تمدن بزرگ ایلام باستان است که در گذر زمان دارای اسامی مختلفی چون آکام، آلامتو، اریوجان، پهلو،ماسبزان و پشتکوه بوده است.
استان ایلام در غرب ایران واقع شده است و از لحاظ آب و هوایی معتدل کوهستانی است شهر ایلام در حوزه شمالی این استان قرار دارد این شهر در یک منطقه کوهستانی واقع شده و در بین حصاری از کوه ها محصور است این شهر مرکز استان نیز هست که از لحاظ جمعیتی افراد بیشتری نسبت به نقاط شهری استان در خود جای داده است مردم این مسلمان هستند و دین آنها اسلام و شیعه دوازده امامی هستند و زبان اصلی آنها کردی است. شهر ایلام تا سال 1342 تنها شهر منطقه بوده است.
مصالح سیاسی دولت مرکزی و لزوم ایجاد نظم در منطقه و نیز جذب و تمرکز جمعیت در یک نقطه اصلی به طور عمده و چند نقطه ی شهری دیگر، مسأله استانی شدن منطقه و استقرار مرکزیت استان در شهر ایلام باعث رشد سریع این شهر شد، در مرحله اول استقرار نهادها و ارگان ها و دستگاه های مختلف دولتی باعث توسعه ظرفیت جمعیت پذیری شهر در رابطه با ایجاد نسبی اشتغال در زمینه ی خدمات اداری شد در نتیجه، شهر ایلام به دلیل مهاجرت درون استانی رونق نسبی یافته، و گرایش اصلی رشد شهر مرکزیت اداری، سیاسی و عملکرد خدمات رسانی به سایر نقاط استان شد. قطعی شدن الگوی اسکان شهری از پیامدهای مهم این تحولات بود (مهندسین شمارو بعد تکنیک 1384: 384)
عکس ایلام اینجا گذاشته بشه
تحولات جمعیتی شهر ایلام
در بسیاری از مطالعات جمعیتی و اغلب برنامه ریزی های اجتماعی که به نوعی به جمعیت مربوط می شود، تعداد جمعیت از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از آنجا که شناخت تغییر و تحول عددی جمعیت ها در طول زمان بهتر صورت می گیرد و هر چه این زمان طولانی تر شود، تفاوت های تغییر و تحول عددی جمعیت ها ارزش و اهمیت بیشتری می یابد (زنجانی 1378: 15) در این تحقیق با مراجعه به نتایج 4 دوره سرشماری عمومی در کشور (85-75-65-1355) سعی شده است تحولات جمعیتی این شهر مورد بررسی قرار گیرد در شکل گیری جمعیت شهر در طول این دوره ها عوامل متعددی دخالت داشته اند که مهم ترین آنها عبارتند از: مهاجرت مردم منطقه به استان های دیگر در هشت سال دفاع مقدس و اینکه در آن دوره سیاست های افزایش جمعیت در طی سال های جنگ و انقلاب بود و تمام شهرهای کشور در طول دوره های مختلف سرشماری جمعیت صعودی داشته و در جهان و کشور ما هم شهرنشینی رشد چشم گیری داشته. جمعیت این شهر در طی اولین سال 1355 جمعیتی دارای8346 نفر بود که شهر ایلام در آن زمان جزوی از استان پنجم یعنی کرمانشاهان بود درسال 1342 از کرمانشاه جدا شد و به عنوان مرکزیت استانی به نام ایلام درآمد سه سال بعد سرشماری 1345 که دومین سرشماری کشور بود برگزار شد این شهر به 15493 نفر رسید. در
تعداد صفحات : 25
فرمت فایل : word ( قابل ویرایش ) میباشد.
توجه : این فایل با بهترین کیفیت قابل پرینت میباشد.
